Şizofreni görülen kişiler gerçek dışı ve gerçeği birbirine karıştırma, duygu kontrolü sağlayamama gibi durumlar yaşarlar.
İçindekiler
Şizofreni Neden Olur?
Şizofreni nedeni tam olarak bilinemez ancak şizofreninin oluşmasında çevresel ve genetik faktörlerin etkili olduğu bilinmektedir.
Şizofreniye neden olabilecek bazı faktörler şu şekilde sıralanabilir;
- Beyin yapısı; beyin kimyasındaki dengesizlikler ve farklıklar şizofreniye etkisi olabilir.
- Genetik yatkınlık; genetik faktörlerin şizofreni gelişimi üzerinde etkisi olduğu düşünülmektedir ancak tek başına genetik faktörler şizofreniye neden olur denemez.
- Stres ve travma; çocukluk döneminde yaşanan istismar, travma ya da şiddetli stresin şizofreni üzerinde etkisi olduğu düşünülmektedir.
- Beyin gelişimi; erken çocukluk döneminde beyin gelişiminde sorun yaşanması durumunda şizofreni riski artar.
- Gebelik ve doğum komplikasyonları; gebelik sürecinde meydana gelen bazı problemler sonucunda şizofreni riski artabilir. Örneğin doğumda oksijen eksikliği yaşanması şizofreni riski oluşturabilir.
Şizofreni Belirtileri Nelerdir?
Şizofreni belirtileri genelde 20-30 yaş aralığında ortaya çıkar. Ancak çocukluk ya da daha ileri yaşlarda da belirtiler görülebilmektedir. Şizofreni belirtileri değişkenlik gösterir ve şu şekilde sıralanabilir;
- Hallüsinasyonlar; kişinin gerçekte olmayan duyusal deneyimler yaşamasına denir.
- Sanrılar; gerçek olmayan, yanlış inançlar ve düşünceler şeklinde kendini gösterir ve bu sebeple kişi takip edildiğine, kontrol edildiğine veya özel bir güce sahip olduğuna inanabilir.
- Düşünce bozuklukları; dilin anlaşılmaz hale gelmesi, konuşmanın dağınık veya anlamsız olmasına neden olabilir.
- Bozulmuş davranışlar; tuhaf veya anlamsız hareketler, ritüel benzeri davranışlar görülebilir.
- Duygu eksikliği; duygusal ifadelerin azalması veya duygusal tepkilerin sınırlı olmasıdır.
- İlgi ve zevk kaybı; daha önce keyif alınan aktivitelere olan ilginin azalmasıdır.
- Konuşma azlığı; konuşma miktarının ve içeriğinin azalmasıdır.
- Sosyal çekilme; Sosyal etkileşimlerde azalma, sosyal ilişkilerden uzaklaşma görülebilir.
- Dikkat ve konsantrasyon sorunları; zorlukla odaklanma, dikkati sürdürme güçlüğü yaşanmasıdır.
- Hafıza sorunları; kısa süreli veya uzun süreli bellek sorunları yaşanmasıdır.
- Zihinsel esneklik eksikliği; fikirleri ve düşünceleri esnek bir şekilde değiştirmekte zorluk yaşanmasıdır.
Şizofreni Türleri Nelerdir?
Şizofreni belirtilerine göre alt türlere ayrılabilmektedir. Tanısal kılavuzlar şizofreninin alt tiplerini belirtmese de yaygın olarak bilinen tür ayrımı bulunur. Bu türler şu şekildedir;
Paranoid şizofreni; sanrılar ve işitsel hallüsinasyonlar görülebilmekle birlikte aşırı şüphecilik ve kişi takip edildiğini, komplo kurulduğunu veya kendisiyle ilgili kötü niyetli planlar olduğunu düşünebilir.
Dezorganize şizofreni; konuşma, dağınık ve anlamsız olabilir. Kişi günlük yaşam aktivitelerini zor yerine getirir ve duygusal ifadeler azalmış ya da uyumsuz şekildedir.
Katatonik şizofreni; hareket bozuklukları belirgin olan bu türde kişi uzun süre hareketsiz veya durgun olabilir. Tam tersi şekilde kişi aşırı hareketli ve ajite de olabilir.
Hebefrenik şizofreni; duygusal ifadelerde azalma, konuşma azlığı, sosyal çekilme ve ilgi kaybı gibi belirtiler görülen bu türde davranışlar anlamsız ve çocuksu olabilir.
Sistemize edilmemiş şizofreni; bu tür diğer şizofreni türlerine tam olarak uymaz ve tüm belirtiler karışık şekilde görülebilir.
Şizofreni Atağı Nasıl Olur?
Şizofreni atağı belirtilerin net şekilde görüldüğü dönemdir. Şizofreni atağından semptomlar daha belirgin hale gelir, kişi gerçeklik algısında kayıp yaşar, günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirmede zorluk çeker, duygusal dalgalanmalar yoğun yaşanabilir ve kişi sosyal ortamlara girmeyi istemeyerek uzaklaşabilir.
Şizofreni Nasıl Tespit Edilir?
Şizofreni tespit edebilmek için psikiyatr tarafından kapsamlı kontrol ve değerlendirme gerçekleştirilir. Tanı sürecindeki adımlar ise; klinik değerlendirme, laboratuvar testleri, fiziksel muayene, psikiyatrik değerlendirme, görüntüleme tekniklerinin kullanılması ve sürekli izleme şeklinde sıralanabilir. Kişi belirli bir süre izlendikten sonra şizofreni tanısı konulur.
Şizofreni Tedavisi Var mı?
Şizofreni tedavisinde birkaç adım birlikte izlenir. İlaç tedavisiyle belirtiler kontrol altına alınmaya çalışılır. Bu sayede halüsinasyonlar, sanrılar, düşünce bozuklukları ve diğer semptomların şiddetini azaltabilir. Psikososyal terapi ile kişinin yaşam kalitesi arttırılmaya çalışılarak belirtilerin kişide yüklediği etkilerin azaltılması amaçlanır. Terapiler sayesinde kişinin sosyal becerilerinin arttırılması amaçlanır ve stres yönetimi gerçekleştirilir. Ayrıca destek grupları da tedaviye ek olarak sağlanabilir.
Bir kişinin şizofren olduğu nasıl anlaşılır?
Şizofreni görülen hastaların motor hareketlerinde düzensizlik bulunur. Bu sebeple davranışlarında çocuksuluk, abartılı hareketler, talimatlara direnme, odaklanmakta zorlanma gibi durumlar görülebilir.
Şizofreni nasıl başlar?
Şizofreni başlangıcı belirtileri yavaş yavaş ya da aniden gösterebilir. Genelde kişi günlük aktivitelerden uzaklaşarak dikkat ve konsantrasyonda sorun yaşayabilir.
Şizofren ne hisseder?
Şizofreni görülen kişiler genelde sanrı ve halüsinasyonlar gördükleri için gerçeklik algısında kayıp yaşayabilirler. Bu da güvensiz ve şüpheci hissetmelerine neden olabilir.
Şizofren biriyle nasıl konuşulur?
Şizofren biriyle konuşurken sakin konuşmak ve ani reaksiyonlar vermemek gerekir. Aşırı davranışlardan kaçınmak gerekir.
Şizofren hastaları çok uyur mu?
Şizofreni hastalarında uyku süresinde kısalma olması daha olasıdır. Uykuya geçişte de sorunlar yaşanabilir.
Şizofreni hastalığı kimlerde görülür?
Şizofreni hastalığı herkeste görülebilir. Çoğunlukla ergenlik ya da genç erişkinlik döneminde başlangıç belirtileri görülür.
