Antidepresanların bağımlılık yaptığı ve kullanmaya başladıktan sonra bırakmanın oldukça zor olduğu düşünülmektedir.
Halk arasında antidepresan bağımlılığı olarak tanımlanan bu kavram, bilimsel herhangi bir dayanağı olmayan bilgilerden ortaya çıkmıştır. Çalışmalar antidepresan kullanımının bağımlılığa neden olmadığını kanıtlamaktadır.
Antidepresan ilaçlar bağımlılık yapmamakta ve bırakıldıktan sonra bağımlılık sonrası görülen semptomlara neden olmamaktadır. Ancak antidepresan başta olmak üzere pek çok ilaç düzenli olarak kullanılıp bırakıldıktan sonra kesilme belirtilerine neden olmaktadır.
Kesilme semptomları ilacın bağımlılık yaptığı anlamına gelmemektedir. İlaç kullanımı kontrollü şekilde bırakıldıktan sonra semptomlar kısa süre içerisinde kaybolmaktadır.
Bipolar bozukluk tedavisinde kullanılan lityum, psikotik rahatsızlıklarda kullanılan nöroleptikler, dopaminerjik ilaçlar, kortikosteroidler, nitratlar ve sempatomimetik ilaçlar da düzenli kullanım sonrasında bırakıldığında kısa bir süre için kesilme belirtilerine neden olmaktadır.
Bağımlılık Nedir?
Bağımlılık bir maddenin ruhsal, fiziksel veya sosyal sorunlara yol açmasına rağmen kullanılmaya devam edilmesidir. Bağımlılık halinde kişi bırakmak istese de madde kullanımını bırakamamakta ve madde alma isteğini durduramamaktadır. Bağımlılık kronikleşen bir beyin hastalığıdır.
Bağımlılık Neden Oluşur?
“Bağımlılık Neden Oluşur?” sorusu antidepresan bağımlılığı hakkında endişesi olan kişiler tarafından sıkça sorulmaktadır. Öncelikle bilinmelidir ki antidepresanlar doktor kontrolünde kullanıldığı sürece bağımlılık yapmamaktadır. Antidepresan kullanımına doktor kontrolünde başlanmalı ve bırakma süreci de doktor kontrolünde olmalıdır.
Herhangi bir ilacın veya uyuşturucu maddenin bağımlılık yapmasının nedeni beyin üzerindeki etkisidir. Uyuşturucu maddeler beyindeki ödül yolaklarını uyarmaktadır. Madde kullanımı mutluluk verici etkiye sahip olan dopamin hormonunu bozmakta ve tekrar alınmasıyla birlikte geçici olarak bozduğu noktayı düzeltmektedir. Bu da madde kullanımının sürekli tekrarlanmasına ve kısa süre içerisinde bağımlılık yapmasına neden olmaktadır.
Doktor denetiminde kullanılan ilaçların hiçbirinin bağımlılık yapıcı etkisi yoktur. Düzenli kullanım sonrasında kısa bir süre için kesilme belirtileri görülse de ilaçlar, bağımlılık etkisi yaratmamaktadır.
Ancak bu noktada antidepresanlar başta olmak üzere tüm ilaçlara doktor denetiminde başlamak, doktorun önerdiği dozda kullanmak, doz aşımı yapmamak ve bırakma sürecini doktor kontrolünde yürütüp azaltarak bırakmak oldukça önemlidir.
Antidepresanlar Bağımlılık Yapar mı?
Antidepresan ilaçlar doktor denetimi altında kullanıldığı ve doz aşımı yapılmadığı sürece bağımlılık yapmamaktadır. Ancak özellikle 6 haftadan uzun süredir antidepresan kullanıyorsanız ilacı aniden kesmemeniz gerekir. İlacı aniden kesmeniz durumunda antidepresan ilaç yoksunluğuyla karşı karşıya kalabilirsiniz.
Bir antidepresanı aniden bıraktığınızda ortaya çıkacak belirtilerden bazıları şunlardır:
- Uykusuzluk
- Kaygı
- Canlı rüyalar
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Denge bozukluğu
- Yorgunluk
- Sinirlilik
- Agresif davranışlar
- Kas ağrısı
- Mide bulantısı kusma
Antidepresan yoksunluk belirtileri çoğu zaman ilacı bıraktıktan 2 veya 3 gün sonra ortaya çıkmaktadır. Ancak antidepresan yoksunluk belirtileri, kişinin ilaca tamamen bağlı olduğu anlamına gelmemektedir. Bağımlılık beyindeki zararlı ve uzun vadeli kimyasal değişiklikleri ifade etmektedir. Bağımlılık halinde kullanılan maddeyi almak için yoğun istek duyulmakta ve maddenin kullanımı kontrol edilememektedir. Antidepresan kullanımı sonrasında ortaya çıkan kesilme belirtilerini bağımlılıkla ilişkilendirmemek gerekir.
Antidepresanların tamamı bırakıldıktan sonra kesilme belirtilerine neden olmamaktadır. Günümüzde en sık kullanılan antidepresan ilaçlar SSRI grubu olarak adlandırılan seratonin geri alım inhibitörleridir. Bu gruptaki ilaçlar içerisinde kesilme belirtisine neden olma olasılığı en yüksek olan ilaç paroksetindir. Bu nedenle paroksetin kullanırken diğer antidepresan ilaçlara göre daha dikkatli olunmalı ve doktor önerilerine uyulmalıdır. İlaç doktorun önerdiği dozda ve sürede kullanılmalıdır. İstenmeyen bir durumla karşılaşıldığında hangi ilaç kullanılırsa kullanılsın muhakkak doktora danışılmalıdır
